Psychotraumatolog - mowa o psychotraumatologii

PSYCHOTRAUMATOLOGIA - psychologia traumy

Czym zajmuje się psychotraumatolog? Czym jest psychotraumatologia?

Psychotraumatologia to dziedzina psychologii zajmująca się badaniem i leczeniem traumy psychicznej. Trauma to reakcja na niezwykle stresujące lub szokujące wydarzenie, które przekracza zdolność jednostki do radzenia sobie i integracji emocji z nim związanych. Może ona wynikać z różnych źródeł, takich jak przemoc fizyczna, seksualna, wojna, katastrofy naturalne czy wypadki.

Nazwa: Psychotraumatolog

Kod zawodu: 229910

Zgodnie z informacjami zawartymi w opisie Klasyfikacji zawodów i specjalności (Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej), psychotraumatolog: 

"Udziela porad i wsparcia psychologicznego osobom i rodzinom doświadczającym incydentalnej lub długotrwałej traumy po nagłych zdarzeniach takich jak katastrofa, działania wojenne, klęska żywiołowa, śmierć bliskiej osoby, wypadek, gwałt, wykorzystanie seksualne, długotrwała przemoc w rodzinie; pomaga osiągnąć utraconą równowagę psychiczną, odnaleźć wyjście z trudnej sytuacji za pomocą terapii dzieci, młodzieży i dorosłych ofiar traumy" (Klasyfikacja zawodów).

W Polsce jest to dosyć nowy zawód, stopniowo jednak zwiększa się świadomość istnienia tej specjalizacji w obszarze psychologii, miedzy innymi dzięki studiom podyplomowym z tego obszaru prowadzonym przez uczelnie - m.in. SWPS. 

By zrozumieć istotę pracy psychotraumatologa, warto zrozumieć czym jest trauma. 

Trauma według ICD-11 i DSM-5

ICD-11

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) Światowej Organizacji Zdrowia, trauma psychiczna jest definiowana jako ekspozycja na wydarzenie lub serię wydarzeń o wyjątkowo zagrażającym lub przerażającym charakterze. W ICD-11, główne kategorie zaburzeń związanych z traumą obejmują:

1. Zespół Stresu Pourazowego (PTSD): Charakteryzuje się objawami, takimi jak intruzywne wspomnienia, unikanie bodźców związanych z traumą, negatywne zmiany w myśleniu i nastroju oraz zwiększone pobudzenie.
2. Złożony Zespół Stresu Pourazowego (C-PTSD): Obejmuje objawy PTSD oraz dodatkowe trudności w zakresie regulacji emocji, negatywnej samooceny i trudności w relacjach interpersonalnych.

DSM-5

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) w DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych) również definiuje zaburzenia związane z traumą - ZABURZENIA POURAZOWE I ZWIĄZANE Z CZYNNIKIEM STRESOWYM -  z naciskiem na:

1. Zespół Stresu Pourazowego (PTSD): Podobnie jak w ICD-11, objawy PTSD w DSM-5 obejmują intruzywne wspomnienia, unikanie, zmiany w myśleniu i nastroju oraz pobudzenie.
2. Zaburzenia związane z traumą i stresem: Kategoria ta obejmuje również zaburzenia adaptacyjne oraz inne formy reakcji na traumatyczne stresory.

Zadania zawodowe realizowane przez psychotraumatologa, opisane na stronie psz.praca.gov.pl :

"udzielanie pomocy osobom doznającym traumy w następstwie zdarzeń losowych w ośrodkach interwencji kryzysowej, hospicjach, szpitalach i klinikach psychiatrycznych, ośrodkach psychoterapii, zakładach karnych i poprawczych; nawiązanie relacji z osobą w sytuacji kryzysowej po traumatycznym doświadczeniu; rozpoznawanie doświadczenia traumatycznego, jego objawów i skutków takich jak: zaburzenia emocjonalne, stres pourazowy, zaburzenia psychosomatyczne, zagrożenie samobójstwem, autoagresja i samookaleczenie, trudności adaptacyjne w pełnieniu ról społecznych itp.; diagnozowanie stanu psychicznego z wykorzystaniem technik imaginacyjnych, praca z obronami po urazowym doświadczeniu (rozszczepienie, dysocjacja); prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej dla osób doświadczających tramy oraz ich rodzin, rodzin zastępczych i adopcyjnych oraz rodzinnych domów dziecka; zapobieganie rozwojowi stresu pourazowego poprzez wczesną interwencję psychologiczną; podejmowanie negocjacji z pacjentem w sytuacjach zagrożenia życia oraz w sytuacjach kryzysowych; przepracowanie traumy i dokonanie syntezy urazu za pomocą techniki ekranu; wspieranie pacjenta w rozwijaniu jego umiejętności psychospołecznych oraz uzyskiwania dostępu do własnych zasobów osobowościowych, indywidualnych oraz społecznych; współpraca z instytucjami wspomagającymi osoby i rodziny po traumatycznych wydarzeniach oraz udzielających wczesnej interwencji; stałe doskonalenie swoich umiejętności i wiedzy z zakresu metod stosowanych w terapiach traumatologicznych (...) opracowywanie programów i prowadzenie szkoleń psychoedukacyjnych dla różnych grup zawodowych: nauczycieli, lekarzy, ratowników medycznych, policjantów, kuratorów sądowych, pracowników zarządzania kryzysowego nastawionych na szybką profesjonalną pomoc psychologiczną; przeprowadzanie superwizji przeprowadzanych terapii po odpowiednim doświadczeniu i uzyskaniu certyfikatów do ich przeprowadzania; prowadzenie własnego gabinetu terapeutycznego" (psz.praca.gov.pl).

Poniżej w skrócie opisuję udowodnione naukowo metody leczenia traumy: 

1. Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT):
• Terapia Ekspozycyjna: Pomaga pacjentom stopniowo konfrontować się z traumatycznymi wspomnieniami i bodźcami, zmniejszając ich siłę oddziaływania.
• Poznawcza Terapia Przetwarzania (CPT): Skupia się na zmianie destrukcyjnych myśli związanych z traumą.
2. Terapia Przetwarzania Zaangażowanego (EMDR): Metoda ta łączy techniki ekspozycyjne z ruchem oczu, pomagając pacjentom przetwarzać traumatyczne wspomnienia.
3. Leki: W niektórych przypadkach, leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe mogą być pomocne w łagodzeniu objawów traumy, jednak zazwyczaj są one stosowane w połączeniu z terapią psychologiczną.

Podsumowanie: Psychotraumatologia to kluczowa dziedzina psychologii, pomagająca w zrozumieniu i leczeniu skutków traumy. Zarówno ICD-11, jak i DSM-5 dostarczają precyzyjnych kryteriów diagnostycznych dla zaburzeń związanych z traumą, co ułatwia diagnozę i skuteczne leczenie. Współczesne metody terapii, oparte na solidnych dowodach naukowych, oferują nadzieję i pomoc dla osób cierpiących z powodu traumy, umożliwiając im powrót do zdrowia i poprawę jakości życia. Kiedy szukacie specjalisty - psychotraumatologa, zachęcam Was do weryfikacji podstawowego wykształcenia terapeuty i korzystanie ze wsparcia psychologów i psychiatrów.  

 

Źródło: Klasyfikacja zawodów (praca.gov.pl) 

Opracowanie: Elżbieta Prucnal-Tumasz